منظور رهبر انقلاب از متفکر غربی سرگردان در پیام حج امسال کیست؟
به گزارش راهبرد معاصر، رهبر انقلاب اسلامی امروز در بخشی از پیام به‌مناسبت ایام حج به فروپاشی کمونیسم و در آستانه فروپاشی بودن لیبرالیسم اشاره کردند و فرمودند: «امروز حتّی برخی متفکّران غربی که پیش از این، لیبرالیسم را مغرورانه، پایان تاریخ معرفی می‌کردند، به‌ناچار آن ادّعا را پس گرفته و به سرگردانی نظری و عملی خود اعتراف می‌کنند.»
«پایان تاریخ» نظریه فرانسیس فوکویاماست که رهبر انقلاب بدان اشاره کردند. فوکویاما پژوهشگر ژاپنی - آمریکایی مرکز دموکراسی، توسعه و حکومت قانون در یکی از موسسه‌های وابسته به دانشگاه استنفورد است.
او پس از فروپاشی شوروی، پیروزی نهایی لیبرال دموکراسی را اعلام و آن را پایان تاریخ تعبیر کرد. فوکویاما در سال 1989 با انتشار مقاله‌ای در مجله "نشنال اینترست" تاکید کرد که با پایان دوران جنگ سرد و سقوط دیوار برلین، پایان تاریخ سرکوب و نظام‌های توتالیتر فرارسیده و ارزش‌های دموکراسی غربی به پیروزی نهایی رسیده و جهان پر از عدالت و مساوات خواهد شد.
"پایان تاریخ و انسان واپسین" کتاب فوکویاما در این رابطه است که در سال 1992 منتشر شد و شهرت بسیاری یافت. او در این کتاب نوشت: «آنچه که شاهد آن هستیم، آخرین تلاش ها و تحولات ایدئولوژیک نوع بشر بوده که در نهایت با جهانی شدن لیبرال دمکراسی غربی؛ این نظام سیاسی، شکل نهائی نظام سیاسی نوع بشر شده است.»
اما چند سال پیش و حدود 25 سال پس از انتشار نظریه پایان تاریخ، فوکویاما نظریه پیشین خود را دارای اشتباه دانست. او در گفتگویی نظریه پایان تاریخ خود را نادرست خواند و عنوان کرد که "من فکر نمی‌کنم که جهت تاریخ، هنوز هم به سمت لیبرال دموکراسی باشد. دموکراسی بسیار شکننده است و آنچه من طی این 25 سال به آن رسیده‌ام این است که ایجاد نهادهای دموکراتیک بسیار دشوار است، به خصوص حکومت‌های دموکراتیکی که بتوانند بدون فساد اداری و مالی به مردم خدمات بدهند. اینگونه نظام‌ها در دنیا بسیار نادر هستند."
مدتی بعد فوکویاما در گفتگویی ضمن بیان مشکلات لیبرال دموکراسی، به سمت سوسیالیسم گردش پیدا کرد. او در آن گفتگو از درستی نظرات مارکس و لزوم بازگشت سوسیالیسم به معنای انجام سیاست‌های بازتوزیعی برای رفع شکاف درآمدی و ثروت میان اقشار مختلف جامعه صحبت کرد. فوکویاما در کتاب هویت نیز به طرح این مباحث پرداخت و بر لزوم توجه به هویت‌ها تاکید کرد. البته برخی به او نقد دارند و معتقدند که فوکویاما شناخت صحیح و درست از سوسیالیسم ندارد و بیشتر به مدل سرمایه‌داریِ دولتیِ چین فکر می‌کند.
فوکویاما پس از شیوع ویروس کرونا در جهان، احتمالات جهان پس از کرونا را اینگونه تعبیر کرد: «ادامه همه‌گیری کرونا می‌تواند به سقوط نسبی ایالات متحده، ادامه فرسایش نظم لیبرالِ بین الملل و تجدید حیات فاشیسم در سرتاسر دنیا بیانجامد. از سوی دیگر، همه‌گیری می‌تواند تولد دوباره لیبرال دموکراسی را رقم بزند، ساز و کاری که بارها با بدگمانی‌ها روبرو شده است و این بار با ظهورش نوید بخش انعطاف و حیات دوباره است.»
او که معتقد است در مواجهه با بیماری‌های همه‌گیر جهانی چیزی فراتر از دوگانه دموکراسی - اقتدارگرایی اهمیت دارد، همچنین نوشت: «توزیع قدرت جهانی به سمت شرق چرخش خواهد کرد، چراکه آسیای شرقی بهتر از اروپا و ایالات متحده توانست در مدیریت این بحران موفق باشد.»
تسنیم